|
|
|
|
Okuma hızının birimi “kelime/dakika”dır. Okuma hızının tam olarak hesaplanmasının yanında çoğu kez yaklaşık hesaplama yöntemleri de kullanılmaktadır. Özellikle 5 – 10 sayfalık bir okuma parçasında bu kadar çok sayfanın kelime adedinin tek tek sayılması pratik değildir. Okuma hızı 3 sayfanın üzerinde olan bir okuma hızı hesabında yaklaşık yöntemlere başvurmakta sakınca yoktur. Yaklaşık yöntemler aşağıda ayrı bir başlık altında izah edilmiştir.
1-) Okuma Hızının Bir Sayfalık Okuma İle Hesaplanması :
Okuma hızının bir sayfalık bir okuma üzerinde hesaplanması oldukça basittir. Üzerinde okuma hızı hesabı yapılacak bir kitap alınır ve bu kitaptan seçilen bir sayfa anlayarak okunur. Okunan sayfanın kaç dakikada tamamlandığı okuma zamanı olarak kaydedilir. Daha sonra okunan sayfadaki kelime adedi sayılır. Son olarak okuma hızı şu formülle hesaplanır.
Okuma Hızı (OH) = Okunan Kelime Sayısı / Okuma Süresi (Dk.)
Bu formülde dikkat edilmesi gereken şey okuma süresinin dakikaya çevrilmesidir. Çoğu insan okuma süresinin dakikaya çevrilmesi hesabında şu hatayı yapmaktadır. Örneğin kişi bir sayfalık okumayı 1 dakika 42 saniyede (1:42) tamamladı diyelim. Okunan sayfadaki kelime adedini 306 olarak saydığınızı kabul edelim. Bu durumda 1:42’lik dakika ve saniyeden oluşan süreyi dakika olarak yazmamız gerekir. En çok yapılan hata okuma süresinin 1.42 dakika olarak alınmasıdır, ki bu yanlıştır. Okuma süresinin saniye kısmını, yani küsüratlı kısmı yazabilmek için 42/60’ın sonucunu bulmalıyız. Çünkü 100 saniye bir dakika değildir, 60 saniye bir dakikaya eşittir.
42/60 = 0.70 olduğu için, 1 dakika 42 saniyelik süre dakikaya çevrildiğinde 1.70 dakika olmaktadır. Okunan sayfada sayılan kelime adedi 306 ise, hesap şu şekilde yapılır;
OH = 306 kelime / 1.70 dakika = 180 kelime/dakika
2-) Okuma Hızının 4 - 10 Sayfalık Bir Okuma Parçası İle Hesaplanması :
Hesaplamanın birinci maddeden çok farkı yoktur. Yapılacak iş okuma hızının 4 – 10 sayfalık bir okuma üzerinden hesaplanmasıdır. Hesaplamada bir fark olmasa da, çok sayfa üzerinden hesap yapılması okuma hızının tam doğru olarak hesaplanmasını sağlar. Örneğin seçtiğiniz kitaptan okuma hıızınızı hesaplamak için 5 sayfalık bir bölüm seçtiğinizi kabul edelim. Bu 5 sayfalık okuma süresinin ne olduğu okuyucu veya okuma sırasında süre tutan kişi tarafından kaydedilir. Bu okuma süresi dakikaya çevrilir. Okunan 5 sayfadaki kelime adedi sayılır ve okuma hesabı için yine aşağıdaki aynı formül kullanılır;
Okuma Hızı (OH) = Okunan Kelime Sayısı / Okuma Süresi (Dk.)
Bu yaklaşık yöntemlerde tek farklı olan kısım, okunan sayfalarda kaç kelime olduğunun hesaplanmasıdır. Yine okuma sırasında okuma süresi için zaman tutulur.
Okunan kelime sayısının yaklaşık olarak hesaplanması iki farklı şekilde yapılmaktadır.
Kaç Kelime Okunduğunun Tespiti - Yaklaşık Yöntem – 1 : Önce okunan birinci sayfadaki en uzun satırlara değecek şekilde hayali bir çizginin olduğu kabul edilir (veya böyle bir çizgi bizzat çizilir). Bu çizgiye değen ilk beş satıra işaret koyularak, bu beş uzun satırdaki kelime adedi sayılır. Beş satırda sayılan kelime adedi beşe bölünerek, ortalama bir satırdaki kelime adedi diye bir değer elde edilir. İşin püf noktası bu değer, yani bir satırdaki ortalama kelime adedi değeridir.
“Bir Satırdaki Ortalama Kelime adedi” = (İlk Beş Tam Satırdaki Toplam Kelime Sayısı) / 5
Örneğin ilk beş tam satırdaki toplam kelime sayısının 40 kelime olduğunu kabul edelim. 40/5 = 8 kelime eder. Bu yaklaşık yönteme göre, artık bu sayfalardaki tüm satırlarda (uzun veya kısa satır farketmez) ortalama 8 kelime olduğunu kabul etmem gerekiyor.
Bu ortalama değerin hesaplanmasından sonra, okunan toplam kelime adedi için artık tek tek kelime sayılmaz. Okuma hızı hesabı için okunan sayfalarda sadece satır sayılır. Okunan toplam kelime hesabı için, sayılan satır sayısı değeri ile bir satırdaki ortalama kelime adedi çarpılır. Örneğin okuma hızı hesabı için bir sayfalık bir okuma yaptık diyelim. Bu okuduğumuz sayfada 50 satır saydığımızı kabul edelim. Bu durumda bu sayfada okunan kelime sayısı için 50x8 = 400 kelime hesaplamış olmamız gerekiyor. Tabii yine okuma hızımızı bulmak için bu değeri aşağıdaki formülde görüldüğü gibi dakikaya çevrilmiş okuma süremize de bölmemiz gerekecek.
Okuma Hızı (OH) = Okunan Kelime Sayısı / Okuma Süresi (Dk.)
Şimdi de ikinci yaklaşık yönteme bir göz atalım;
Kaç Kelime Okunduğunun Tespiti - Yaklaşık Yöntem – 2 : Önce okunan birinci sayfadaki ilk 5 veya 10 satırdaki kelime adedii sayılır. Sonra okunan sayfa veya sayfalarda toplam kaç satır okunmuş olduğu sayılır. Ve sonra aşağıdaki formül kullanılarak yaklaşık olarak okunan toplam kelime adedi hesaplanmış olur;
Toplam Kelime = (Okunan Toplam Satır Sayısı / 10) x (On satırdaki kelime aedi)
Örneğin ilk 10 satırdaki kelime adedinin 70 olarak sayıldığını kabul edelim. Okuma hızı hesabı için okunan sayfalardaki toplam satır sayısını da 90 olarak saydığımızı kabul edelim. Bu durumda okunan toplam kelime adedi yaklaşık olarak şu şekilde bulunmuş olur;
Okunan Kelime Sayısı = (90/10) x (70) = 630 kelime
Şüphesiz bununla okuma hızı hesabı bitmiyor. Yine okuma hızımızı bulmak için yukarıdaki değeri aşağıdaki formülde görüldüğü gibi dakikaya çevrilmiş okuma süresine de bölmemiz gerekecek.
Okuma Hızı (OH) = Okunan Kelime Sayısı / Okuma Süresi (Dk.)
Okuma hızının hesaplanmasında kullanılan diğer bir yöntem de, kişinin okuma hızı hesabı için belli bir süre okuma yapmasıdır. Bu süreler 1, 2, 5 veya 10 dakika olabilir. Önceden belirlenmiş olan bu süre bitince, bu süre içinde okunan toplam kelime adedi sayılır ve bu değer okuma için harcanmış olan zamana bölünür.
Örneğin kişinin okuma hızını hesaplamak için 10 dakikalık bir okuma yapmaya karar verdiğini kabul edelim. Bu 10 dakika süre içinde okuduğu sayfalardaki kelimeleri saydığımızda 2100 kelime bulduğumuzu kabul edelim. Bu kişinin okuma hızı şu şekilde hesaplanacaktır;
OH = 2100 kelime / 10 dakika = 210 kelime/dakika
Saniyelerin dakikaya çevirirken şu değerler baz alınır;
00 saniye = 0.00 dakikadır
15 Saniye = 0.25 dakikadır
30 Saniye = 0.50 dakikadır
45 saniye = 0.75 dakikadır
60 saniye = 1.00 dakikadır
Bu değerler baz alındıktan sonra okuma sürelerimiz yaklaşık olarak şu şekilde dakikaya çevrilir;
Örneğin okuma süremiz “6 dakika 07 saniye” olsun. Sürenin saniye kısmını dakikaya çeviriken saniye değerimizin yukarıdaki baz değerlerden hangi aralığa düştüğüne bakacağız. 07 saniye 00 ile 15 saniye aralığına düşüyor. Hangisine daha yakın diye baktığımızda, 07 saniyenin 00 saniyeye daha yakın olduğunu görürüz. Bundan dolayı yaklaşık saniye değerimizi 00 olarak kabul edip, okuma hızı hesabında okuma süremizi 6.00 dakika olarak alacağız.
Örneğin okuma süremiz “6 dakika 08 saniye” olsaydı, bu kez 08 saniye 15 saniyeye daha yakın olduğu için, okuma hızı hesabında okuma süremizi 6.25 dakika olarak alacaktık.
Aşağıda bazı okuma süreleri bu mantık çerçevesinde yaklaşık olarak dakikaya çevrilmiştir. Bu örnek çevirmeler incelendiğinde konunun daha açık bir şekilde anlaşılacağını düşünüyorum;
4 dakika 12 saniye ≈ 4.25 dakika
7 dakika 55 saniye ≈ 8.00 dakika
6 dakika 36 saniye ≈ 6.50 dakika
2 dakika 38 saniye ≈ 2.75 dakika
5 dakika 04 saniye ≈ 5.00 dakika
Eğer okunan parça veya bölümle ilgili anlamayı ölçen sorular varsa iş çok kolaydır. Anlama oranı aşağıda verilen formül esas alınarak % olarak hesaplanır;
Anlama Oranı (AO) = (“Doğru Cevap Sayısı” / “Toplam Soru Sayısı”) x 100
Örneğin okuma parçasının sonundaki 15 sorudan 10 tanesine doğru olarak cevap vermiş olursak;
AO = (10/15) x 100 = % 67 olur.
Eğer okunan bölümle ilgili olarak anlamayı ölçen sorular yoksa, o zaman anlama oranı için yaklaşık bir yöntem kullanılır. Uygulanan yaklaşık yönteme göre okuma yapan kişinden, okuduğu parça veya bölümle ilgili olarak, okuma süresinin her bir dakikası için en az bir veya iki temel bilgiyi hatırlaması beklenir. Örneğin kişi okuma testi için beş dakika harcamışsa, okuduğu parçayla ilgili 5 – 10 temel bilgiyi hatırlaması gerekir. Örneğin bu kişi 6 tane temel bilgi hatırlamışsa, anlama oranı yaklaşık olarak “(6/10)x100 = % 60” olur.